دکتر پورمازار جراح و متخصص عمل لازک چشم ،لیزیک،بلفاروپلاستی

درمان نابینایان توسط تحریک عصب بینایی
چشم انسان از قسمت های مختلفی تشکیل شده که هر گونه آسیب به هریک از این قسمت ها ممکن است منجر به کم بینایی یا نابینایی شود. امروزه از روش ها و تکنیک های نوینی همچون تحریک عصب بینایی برای درمان نابینایان استفاده می شود. ما در این مقاله قصد داریم توضیحاتی را هر چند به صورت مختصر اما مفید درباره موضوع تحریک عصب بینایی برای درمان نابینایی در اختیار شما خوانندگان عزیز قرار دهیم.

اجزای تشکیل دهنده چشم انسان
چشم انسان از قسمت های مختلفی تشکیل شده که هر یک از این 30 قسمت کره چشم به ترتیب بر اساس تصویر شامل موارد مطرح شده در زیر است:

اجزای چشم

1- زجاجیه، ۲- حاشیه دندانه‌دار،۳-ماهیچه مژکی، ۴- گردالک‌های مژگانی، ۵- مجرای اشک، ۶- مردمک، ۷- اتاق جلویی، ۸- قرنیه، ۹- عنبیه، ۱۰-عدسی بیرونی، ۱۱- عدسی درونی، ۱۲- زوائد مژگانی، ۱۳- ملتحمه، ۱۴- ماهیچه مایل زیرین، ۱۵-ماهیچه راست زیرین، ۱۶-ماهیچه راست میانی،۱۷- شبکیه، ۱۸- صفحه بینایی، ۱۹- سخت‌شامه، ۲۰- سرخرگ مرکزی شبکیه، ۲۱- سیاهرگ مرکزی شبکیه، ۲۲- عصب بینایی، ۲۳-سیاهرگ حلقوی، ۲۴-غلاف پیازی، ۲۵- لکه زرد، ۲۶-گودی مرکزی، ۲۷- صلبیه، ۲۸- مشیمیه، ۲۹ - ماهیچه راست بالایی، ۳۰ -شبکیه

منظور از عصب بینایی (Optic nerve) چشم چیست؟
دومین بخش از سیستم اعصاب مغزی انسان را عصب بینایی تشکیل می دهد. به عبارت دیگر، گانگلیون موجود در لایه هشتم (شبکیه) دارای جسم های سلولی استوانه ای و مخروطی شکلی هستند که آکسون موجود در هر یک از آن ها باعث ایجاد عصب بینایی یا عصب اپتیک در لایه نهم شبکیه چشم خواهد شد. یک عصب بینایی چشم تقریبا از حدود یک میلیون آکسون تشکیل شده است.

عصب بینایی

عوارض آسیب عصب بینایی
بسیاری از افراد در سرتاسر جهان که تعداد آن ها شاید به حدود 39 میلیون نفر برسد به دلایل مختلف همچون ژنتیک، جدا شدن شبکیه، گلوکوم، تروما، سکته مغزی، آب مروارید، التهاب یا عفونت و … به بیماری ها چشمی و نابینایی مبتلا شده اند. در همین راستا می توان گفت نئوریت یا التهاب در عصب بینایی از جمله آسیب های عمده ای است که به چشم انسان وارد می شود و دوره درمان و بهبود آن در اکثر بیماران حدود 6 هفته به طول می انجامد. تاکنون هیچ روش قطعی برای درمان نابینایان وجود نداشته اما پزشکان این حوزه در تلاش هستند تا با کمک دانش و تکنولوژی های نوین، روشی را برای درمان نابینیان موقت پیدا کنند. یکی از روش هایی که امروزه مورد استقبال بسیاری از کشورها قرار گرفته است درمان نابینایان با تحریک سیستم عصب بینایی چشم آن ها است.

تحریک عصب بینایی برای درمان نابینایان
امروزه بسیاری از پژوهشگران به دنبال یافتن روش ها و تکنیک های نوینی برای درمان نابینایی انسان ها هستند و بر اساس تحقیقات دانشمندان در “موسسه پلی‌تکنیک فدرال لوزان” (EPFL )” سوئیس می توان در حال حاضر از روش های جدیدی همچون تحریک عصب بینایی چشم با ارائه سیگنال‌های بصری برای درمان نابینایان استفاده کرد. همچنین با توسعه دانش و فناوری های نوین، موسسه ای دیگر در ایتالیا نیز به نام “Scuola Superiore Sant’Anna” درصدد درمان نابینایان تحقیقات و آزمایشاتی را روی چشم خرگوش انجام داده اند که به وسیله آن امکان دور زدن مردمک چشم و ارسال پیام به مغز برای مشاهده اجسام به صورت تقریبی میسر شده است. در واقع این کار آن ها برای درمان نابینایی با استفاده از نوع جدیدی از الکترود درون عصب به نام” OpticSELINE” برای تحریک سیستم عصب بینایی آن ها امکان پذیر است. برای اطلاعات بیشتر در این زمینه می توانید نتایج حاصل از تحقیقات آنها را در مجله “Nature Biomedical Engineering” ایتالیا مطالعه کنید.

تحریک عصب بینایی

امروزه تحریک سیستم عصب بینایی چشم برای درمان نابینایان یکی از چندین راهکار با ارزشی است که به وسیله آن دستگاه عصبی برای ترمیم عملکرد حسی و حرکتی خود تحریک شده و تمام تلاشش را برای مشاهده دنیای اطراف خواهد کرد.

شیوه های تحریک عصب بینایی برای درمان نابینایان
یکی از شیوه های آزمایش شده برای تحریک عصب بینایی چشم نابینایان تولید فسفن بدون مشاهده مستقیم نور توسط فرد است. در واقع فسفن باعث می شود که لکه ها سفید رنگی به شکل نور در میدان بینایی چشم فرد نابینا احساس شود. این فسفن ها را می توان به وسیله تحریکات مکانیکی، الکتریکی یا مغناطیسی رتین یا قشر بینایی مغز و یا ازبین بردن سلول‌های شبکه بینایی چشم فرد تولید کرد. نکته قابل توجه که بسیار مهم است، این است که استفاده از این شیوه تنها به دست جراح چشم پزشک امکان پذیر می باشد.

یکی دیگر از روش های تحریک عصب بینایی چشم نابینایان که هنوز مراحل مقدماتی خود را پشت سر می گذراند؛ استفاده از 12 الکترود عصب (Optic SELINE) سفت و سختی بوده که با ارسال جریان الکتریکی از طریق این الکترود ها به عصب بینایی چشم، می توان سگینال های فرستاده شده به مغز را برای فعالیت در قشر بینایی اندازه گیری کرد تا در نهایت تاثیر این الکترودها را بر روی درمان نابینایان سنجید.